Voor mening wijnliefhebber zal de naam Tokaj wel een belletje doen rinkelen. Mocht dat niet het geval zijn; schaam je niet. Allesbehalve. Ondanks dat Tokaj, samen met Chianti en Porto, tot de oudste wijnregio’s van de wereld behoort is het alsnog een relatief ondergewaardeerde wijn. Let wel; niet door de (wijn)critici en/of nerdy sommeliers (… ik heb het over mezelf), maar voor de algemene consument, en dit vanwege een gebrek aan bewustzijn. Net daarom is het dan ook de morele plicht van elke wijnimporteur of sommelier om jou, lieve trouwe aangename lezer van dit schrijfsel, in te lichten over hoe geniaal Tokaj kan zijn. Nobele namen zoals Lodewijk XIV, Thomas Jefferson en Hugh Johnson, allen van een ander tijdperk, kunnen toch niet allemaal niet voor niets deze regio een warm hart toedragen?
Beginnen bij het begin; Tokaj. Een PDO (lees - de Hongaarse vorm van een Franse appellation) gesitueerd in het oostelijke gedeelte van Hongarije, op 1h48min rijafstand van de grens met Oekraïne (…). De wijngaarden liggen op de hellingen van de uitlopers van het Karpaten hooggebergte, en op doorgaans vulkanische bodems. Het klimaat is hier warm continentaal (denk aan onder andere lange, zonnige zomers, koele nachten, koude winters). Historiek en storytelling kan je hier bij de vleet vinden, maar een belangrijk kantelpunt waren de Wereldoorlogen en het communisme. De communistische heerschappij heeft Tokaj ernstig geschaad omdat de nadruk verschoof van kwaliteit naar kwantiteit. Sinds de Val van de Muur is kwaliteit echter opnieuw de focus geworden en vandaag heeft Tokaj een schat aan producenten van topkwaliteit met Royal Tokaji als absolute uitschieter.
Er zijn zes druivensoorten toegestaan om Tokaji-wijn te maken. De met voorsprong belangrijkste druif in deze productie is Furmint. Dit is een laatrijpe witte druif die bijzonder vatbaar is voor botrytis cinerea (edele rot) en zich geweldig leent voor de productie van zoete wijnen, maar ook voor droge wijnen. Meer nog; Furmint is kwalitatief een A-druif en mag (moet?) geplaatst worden bij de grote wijndruiven op aarde. Hárslevelű, de tweede belangrijkste variëteit in Tokaj, is eveneens vatbaar voor botrytis en draagt bij tot de blend met een boenwas-achtige toon. De andere toegestane druiven zijn Sárga Muscotály (internationaal bekend als Muscat Blanc à Petit Grains), Kövérszőlő, Zéta en Kabar.
Er zijn verschillende stijlen Tokaji-wijn, van droog en halfzoet tot zelfs zoeter dan Tokaji Aszú. Belangrijke stijlen zijn onder meer Szamorodni, Late Harvest en Eszencia. Tokaji Eszencia is op zichzelf al legendarisch, bekend om zijn laag alcoholgehalte en decadente zoetheid - het minimumgehalte aan restsuiker is 450 g/L en veelal liggen de niveaus dichter bij 800 g/L. Dit type van Tokaj heeft zo’n absurd hoge concentratie en dry extract dat je Eszencia ‘drinkt’ met een lepel. Deze ongelooflijke maar helaas zeldzame wijn heeft een mythische status in de wijnwereld en is een beleving op zich. Maar aan al dat moois hangt tevens een prijskaartje aan vast.. Een ideaal Paasgeschenkje dus.
Om even terug te keren naar Furmint; dit is dus dé druif in Tokaj en produceert moeiteloos wijnen met een diep, complex karakter, gaande van parelend, stil & beendroog tot edelzoet. En steeds met een gigantisch bewaarpotentieel! 'Maar waar komt Furmint dan vandaan?’ vraagt u zich, terecht, met een trillende stem en lichte paniek af. Wel; Furmint is de dochter/zoon (kies zelf maar - 100% woke & inclusive-proof) van Gouais Blanc. En Gouais Blanc is een beetje de Casanova van de druiven. Gouias Blanc, één van ’s werelds oudste druiven, is de papa van verschillende wereldberoemde druiven zoals Chardonnay, Gamay Noir en Riesling. En dus ook Furmint. Dit maakt van Furmint een halfzus/halfbroer van Chardonnay en Riesling. Mijn bewering dat Furmint een A-druif is, slaat dus wel degelijk kant én wal (één keer per volle maan heb ik het bij het rechte eind).
Terugkerend naar de Val van de Muur; het is pas sinds de jaren ’90 dat wij een hernieuwde interesse kregen in het absurde potentieel van Tokaj. En dat is wijniconen zoals de beroemde wijnauteur- en journalist Hugh Johnson niet ontgaan. De brave man speelt een niet te onderschatten rol in het meest prestigieuze project van de Tokaj regio. Royal Tokaji werd opgericht toen Hugh Johnson, investeerders en verscheidene wijngaardeigenaars een samenwerking aangingen met als doel Tokaji in haar formele, koninklijke glorie te herstellen. Tijdens het communistische tijdperk werden de wijngaarden in beslag genomen door de regering en omgevormd tot communistische coöperaties gericht op het maximaliseren van kwantiteit met als gevolg dat kwaliteit volledig naar de achtergrond verschoof. De restauratiewerkzaamheden na het communisme hebben decennia geduurd, maar ondertussen is Royal Tokaji op kruissnelheid gekomen. Voor ons, moderne trendy wijnliefhebbers die we zijn, biedt dit vandaag de kans om een historische wijn te herontdekken. Eéntje dat werd gevierd en geprezen door koningen, tsaren, nobelen en influencers-avant-la-lettre à la Thomas Jefferson. En dit met een erfenis dat teruggaat naar een periode waarin Bourgogne nog maar in de steigers stond, Bordeaux nog een moeras was dat moest drooggelegd worden door de Nederlanders, en Barolo nog vinificatielessen moest krijgen van de wijnmakers uit Bourgogne.
Nu, want ik zie de bemerking al arriveren vanuit de Kennedytunnel; ‘Maar Tokaji is zoet, en ik ben geen fan van zoete wijnen!’. Aha! Ook daar hebben we een oplossing voor te Crombé! Royal Tokaji produceert niet alleen stratosferisch prijzige Eszencia’s. Royal Tokaji produceert tevens ook, naast erg betaalbare elegant zoete Late Harvest wijnen, ook een resem van beendroge stille witte wijnen zoals hun Dry Furmint, welke een prachtig alternatief vormt op een minerale, droge Rheingau-Riesling. Aan een spotprijs, welteverstaan. Of Bourgondisch gestileerde single vineyards, zoals van de ‘Grand Cru’-wijngaard Betsek, welke Chardonnay-liefhebbers meer dan zullen weten te appreciëren. Wederom aan een spotprijs (…om in de actualiteit te blijven, voor de prijs van een flesje Betsek kan je je huis amper voor een uurtje verwarmen). Voor ieder wat wils dus, letterlijk.
Tokaji is één van Hongarije’s grootste giften aan de wereld. Voor de Hongaren is Tokaji van zo’n groot belang dat het zelfs vermeld wordt tijdens de Himnusz, de nationale hymne ("Laat de zilveren regen van nectar de druiven van Tokaji spoedig rijpen”). Aan jou om je te haasten richting Crombé en Royal Tokaji te ontdekken. Geheel vrijblijvend; we zijn enkel op maandag en zondag gesloten hoor, maar de webshop is 24/7 open (via de webshop bespaar je jezelf overigens een hoop uit-de-pan-swingende-benzinekosten uit).
